| VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2025-69 | TARİH: 29.04.2025 |
Hukuki Dayanak ve Sürecin İşleyişi
1. Arabuluculuk Sürecinin Sonucu Olarak Sulh
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre; işçi-işveren ilişkilerinden doğan tazminat, alacak ve işe iade talepleri gibi uyuşmazlıklar, arabuluculuk süreciyle çözüme kavuşturulabilir. Taraflar (ve vekilleri) ile arabulucunun birlikte imzaladığı anlaşma belgesi, mahkeme kararı olmadan da ilam niteliğinde sayılır ve icraya konulabilir. SGK da bu anlaşmaları mahkeme hükmü gibi kabul eder ve işlemleri buna göre yürütür.
2. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki (HMK) Sulh Düzenlemeleri
6100 sayılı HMK’nın 313. maddesine göre; mahkeme huzurunda yapılan sulh anlaşmaları, davayı sona erdirir ve kesin hüküm doğurur. Sulh, tarafların serbestçe tasarruf edebileceği konularla sınırlıdır ve şarta bağlı olarak da yapılabilir. 315. maddeye göre, taraflar sulhe göre karar verilmesini isterse mahkeme buna göre karar verir; istemezse davanın sona erdiğine hükmedilir.
3. Mahkeme Dışı Sulhun Hukuki Etkisi
Mahkeme dışında yapılan sulh sözleşmeleri, maddi hukuk sözleşmesi niteliği taşır. Geçerli olması için tarafların ehliyetli olması, rızaya dayalı irade beyanları, kamu düzeni ve yasalara uygun içerik ile varsa şekil şartlarına uyulması gerekir. Mahkeme dışı sulh, doğrudan mahkemeyi bağlamaz. Etki doğurması için mahkeme huzurunda tutanağa geçirilmesi, okunması ve imzalanması gerekir.
Örnek Durum: İşe İade Davasında Sulh
Bir sigortalı, işten çıkarılması üzerine işe iade davası açtıktan sonra işverenle Sulh ve İbra Protokolü imzalamış olabilir. Bu sözleşmede, işe iade edilmeyen işçiye ödenecek tazminat ve ücretler, ayrıca avukatlık ücreti gibi konularda mutabakata varılmışsa, tıpkı işe iade kararı çıkmış gibi işlem yapılır.
Bu protokol mahkeme dosyasına sunulmuş olsa da “mahkeme içi sulh” şartlarını taşımıyorsa bile, SGK tarafından geçerli kabul edilir. Çünkü söz konusu anlaşma, tarafların iradeleriyle oluşmuş ve kesin hüküm doğurur niteliktedir.
SGK Uygulaması: Bildirgelerin Kabulü
Yukarıda belirtilen gerekçelere dayanarak, işverenin işçi adına düzenleyeceği ve SGK’ya sunacağı dört aylık prim ve hizmet belgeleri, işe iade edilmiş gibi değerlendirilir. Böylece işçiye yapılan ödemeler ve tazminatlar sistemde işleme alınır ve yasal kayıt altına girer.
