Bu yazıda, Türkiye’de ikamet eden bir kişinin Estonya’daki bir şirkete uzaktan çalışarak hizmet sağlaması halinde doğabilecek gelir vergisi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerini inceliyoruz.
1. Türkiye’de Gelir Vergisi Açısından Değerlendirme
Türkiye’de tam mükellef sayılan gerçek kişiler, Gelir Vergisi Kanunu’na göre dünya çapında elde ettikleri gelirler üzerinden vergilendirilir. Ancak kanunun bazı hükümleri ve son yıllarda yapılan değişiklikler, uzaktan çalışanlara vergi avantajı sağlayan istisnalar sunmaktadır.
GVK m.23/14 – Ücret İstisnası
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/14. maddesine göre;
“Türkiye’de yerleşmiş kişiler tarafından, yurt dışında bulunan işverenlere bağlı olarak ve yurt dışındaki işyerlerinde veya işyerine bağlı yerlerde yapılan hizmetler karşılığında elde edilen ücretler, gelir vergisinden istisnadır.”
Ancak bu hükümde geçen “yurt dışındaki işyeri” ve “bağlı yer” kavramları, Türkiye’den verilen uzaktan hizmetleri kapsayıp kapsamadığı yönünde bazı tartışmalara açıktır.
GVK 89/13 ve 319 No.lu Tebliğ – %50 Serbest Meslek Kazancı İstisnası
2022 yılında yürürlüğe giren 319 No.lu Genel Tebliğ ile, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki şirketlere sundukları yazılım, tasarım, danışmanlık gibi hizmetlerden elde ettikleri serbest meslek kazançlarının %50’si gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Bu istisnadan faydalanabilmek için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
– Hizmet Türkiye’den verilmiş olmalı,
– Hizmetin bedeli döviz olarak tahsil edilmeli,
– Türkiye’deki bir şirket bu gelir için fatura düzenlememeli (yani kişi bireysel olarak hizmet vermeli).
2. Estonya Vergi Hukuku Açısından
Estonya’da vergi mükellefiyeti esas olarak kişinin ikametgâhı ve faaliyetinin ülke içi bağlantısı temelinde şekillenir. Eğer kişi Estonya’da yaşamıyor ve faaliyetlerini Estonya dışından yürütüyorsa:
– Estonya’da vergi mükellefi sayılmaz,
– Estonya’daki şirket, bu kişi adına Estonya’da vergi kesintisi yapmakla yükümlü değildir.
3. Sosyal Güvenlik (SGK) Açısından Değerlendirme
Sosyal güvenlik açısından durum, vergi mevzuatından farklı şekilde ele alınır. Türkiye’de yaşayan ve Estonya merkezli bir şirkete uzaktan çalışan bir bireyin:
– Estonya’da sosyal güvenlik primi ödeme yükümlülüğü yoktur,
– Ancak Türkiye’de bu kişi hizmetini bağımsız olarak yürütüyorsa, 5510 sayılı Kanun gereği Bağ-Kur (4B) kapsamında kendi adına sosyal güvenlik primi ödemesi gerekebilir.
4. Sonuç ve Öneriler
Estonya’daki bir şirkete uzaktan çalışan bir Türk vatandaşı için en uygun modelin belirlenebilmesi adına hem vergisel statü (ücretli – serbest meslek) hem de sosyal güvenlik yükümlülüğü dikkatle değerlendirilmelidir.
|
Durum |
Türkiye Gelir Vergisi |
SGK Yükümlülüğü |
|
Ücretli çalışan, uzaktan hizmet |
GVK 23/14 istisnası (şarta bağlı) |
SGK/4A olabilir (net değil) |
|
Serbest meslek erbabı (freelance) |
%50 gelir vergisi istisnası (GVK 89/13) |
Bağ-Kur (4B) zorunlu olabilir |
|
Estonya’da mükellef değil |
Estonya’da vergi yükümlülüğü yok |
Estonya’da sosyal güvenlik yok |
Bu tür sınır ötesi çalışma modelleri, doğru yapılandırıldığında ciddi vergi avantajları sunabilir. Ancak yanlış kurgulandığında çifte vergilendirme riski, SGK uyuşmazlıkları veya mevzuata aykırı bordrolama gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, hem Estonya hem de Türkiye hukukuna hâkim bir danışmanlık alınması büyük önem taşır.
